Warqaddani waxay leedahay labo ujeedo: horaantii, waxaan kuu soo diray
waraaqo badan hadda kahor oo ku saabsan nabadda, xoolohii iyo haweenkii nalaga
dhacay iyo joojinta fidmada labada dhinacba; ha yeeshee, adigu jawaab iima soo
dirin, xaqqaygiina ma soo celin, wanaagna ma sameeyn. Ha yeeshee, anigu waa sameeyay
wanaag, fidmaddii burcadda ahaana waan joojiyay, sacodtadiina nabadgalyaan
siiyay, taana adiguba waa ogtahay.
Iminkana, waxaan ku ogeeysiinayaa in Ina Igaare iyo dadkiisuba ay rag xun
yahiin, nabadda dhaxdaya taalana jabiyaan. Taana si wayn baan
u ogsoonahay. Ka soo qaad, markuu u soo diray colka
Buuhoodle; markuuna ku amray inay fardaha geeyaan ilaa Badwayn iyo dooxada
Cayn; iyo markuu jaajuusta u soo diray Jidbaale, kan u madax ahaana uu yahay
Yuusuf Habare, oo isaga lagu amray inuu si qarsoon jaajuus ugu tago, kaligiisana
ma ahaynee waxaa la soo diray jaajuusyo badan. Waxaas oo dhan waan ogahay.
Iminkana, waxaan ku ogeeysiinayaa, maanan rabin inaan waraaqo danbe kuu soo
diro, maxaa yeelay waraaqahaygii horaan laga soo jawaabin, hase ahaadtee,
waraaqdanaan kuu soo diray ujeedadeedu waa inay fidmadu dhaxdayada ka
joogsadto. Xaggayga, anigu ma jaceli fidmada iyo dagaalka midnaba; haddaadse
nabad u doonayso sidaan u doono, ka qaad colkaaga Buuhoodle, fardahaagana ka
celi Badwayn iyo dooxada Cayn, ugana yeero jaajuustaada Jidbaale iyo meelaha
kaleba. Sidaan u joojiyay rabshaddii burcadda si la mida
yeel. Haddaadanse nabad rabin oo fidmo iyo dagaal kaliya
doonaysid, marka uma baahnid inaad colkaaga Buuhoodle ka celisid, jaajuusta iyo
fardahaagana la naqodtid.
Midda kale, ogaw inaan daacad u ahay dadka oo dhan. Hase yeeshee ina Igaare
iyo dadkiisaa fidmo ka abuuraya wadankan. Kamana fikirayaan aayeha ka dhalan
doona gadaashiisa. Waxaa jirtay nabad intaanan fidmadii hore la soo kacin.
Intaa gudaheeda waligaa duulaan iima soo dirin, anina kuuma soo dirin, ismana
aynu dhacin. Inankaygana Cismaan waxaad siisay baqal.
Janeraal Cordeaux, qaado taladayda, hana maqlin hadalada ina Igaare.
Haddaynu bilawno dagaal, waxba isaga kaaga tari maayo dirar, waayo fule waaye. Markii
duulaanka loogu yeeray wuxuu indhaha iskaga shubay dawooyin, sidaasna waxaa ugu
wacan cabsiduu naga qabay, wuxuuna ku sigtay inuu indhabeelo. Kamadanbeeyskii,
baqdinuu la aaday Makka iyo Madiina. Sidaad ogtahay, nin geesi ahi dirar kama
warwareegi lehayn. Iminkana, waxaan kuu sheegayaa inuu yahay oday boos iyo
gabawa, wuxuuna kuu yahay dhibaadto. Haddaynu mar kale dagaal bilawno, waxaa la
dili doonaa rag badan oo ka mida raggaaga darajooyinka waawayn leh, dad iyo
duunyona waa kaa rogmayaan. Anigase mood iyo nool midna iga lumi maayo, maxaa
yeelay duunyadaydii gacantaaday ku jirtaa, xoolahaan haystaana aad ayay u yar
yahiin. Waxaan kuu raacshaa taas, haddaynu haadtan dagaalano, aqaladayda oo
dhan waan gubayaa, xoolahaygana sahay baan ka dhiganayaa, waxaadna arki doontaa
kaliya fardooley koore saaran oo dagaal u heegana; xoolahaan haystaana, sida
geela, lo’da iyo idaha, waxaan ku dhaartaa inaan saacad qura ku qasho,
dabadeedna waxaan cuno ka dhigan doonaa xoolaha dadka kale.
Maan lehi dhul, beer iyo bustaanba; Ilaahayna waxaan ka baryaa inuu dhulka
rogo, erayadanna wayga run. Haddaad adna sidaas rabto, maqal erayada ina
Igaare. Haddaadse dhaxdayada nabad ka rabto, ha maqalin hadalka namiimiyeha.
Midda kale, col Isaaqaa dhawaan dilay 17 nin oo Warsangaliya, halo geel
ahna ka dhacay. Mar danbe, Isaaqu wuxuu ka dhacay xoolo Warsangaliga, qayb ka
mid ahna xoolahaasaa ahaa kuwayga, haddaan magacaabo waa 170 sac. Haddana,
Isaaqu wuxuu dilay 12 nin oo Warsangaliya. Waa kaa warkii Warsangaliga, oo
hadda Darwiish dhaba.
Aniga iyo Warsangaliga, waanu isugu dhaaranay inay Daraawiish dhaba yahiin;
anaguna waa garabtaagan nahay. Haddaadna doonaysid wadanka nabaddiisa, ii daay
inaan heshiisiiyo Isaaqa iyo Warsangaliga; haddaadse nabad doonayn, hadalka ina
Igaarena maqashid, ha inoo ahaadto sidaas.
Waxaanna ku ogeeysiinayaa in Daraawiishtu tahay sidii caano cad (qalbi
daahiran), waxaanna ku ogeeysiinayaa in ina Igaare beenaale yahay, damiirkiisuna
xun yahay, nabaddunaan jacelayn. Wuxuu doonayaa inuu wadanka baaba’iyo. Aniguse
nabad baan rabaa inkastaad maqlayso hadalka ninkaas.
Iminkana, waxaan kuu sheegayaa, adigunaad ogtahay, haddaynu mar kale
dagaalano, waxaa kaa lumi doona rag kuwii hore ka badan. Waa inaad ogsoon tahay
tan. Rag baanu nahay ee naago maanu nahin. Ilaahayaa na ilaasha, guushana na
siin doona.
Waxay ka timid kii miskiinka ahaa ee yaraa ee madluunka ahaa, laakiin ku
xirnaa naxariista, guusha iyo gargaarka Ilaahay.
Sayid Maxamad Cabdulle Xasan
Waraaqda jawaabta ah oo
Ingiriisku soo diray, waa tan:
Ku: Shiikh
Maxamad Cabdulle Xasan:
Salaan kadib. Waxaan ku ogeeysiinayaa inaan helay waraaqdaadii uu siday
Xirsi Libaan. «Tan u horeeysa, waxaan jacelahay inaan ku ogeeysiiyo in dawladda Ingiriiska
wali doonayso adkeeynta nabadda dhaxtaal qabaa’ilkay u taliso iyo Darwiishta». «Tan labaad oo ku saabsan ciidamada dawladdu u dirtay
Buuhoodle iyo Cayn, waa inaad ogtahay in sababtu tahay rabshad ay geeystayn
niman burcada iyo kuwo Warsangaliya, ee ma aho inaan maskaxdayadu ka saarnay
nabadgalyadii». «Tan sadexaad,
waxaan ku xusuusinayaa, adigunaad ogtahay, in Warsangaligu yahay raaciyad
Ingiriisa; xumaantay geeystaana waxaa ka abaalmarinaya dawladda Ingiriiska oo
kaliya. Dhawaan, waxay weerarayn tolalkaanu u talino ee u dhaw Badwayn iyo
Cayn. Sidaas daraadeeda, ciidamadaanu dhulkaas u dirnay kama soo celin karno,
waase inaan ku soo korarinaa si ay dadka uga ilaaliyaan weeraradan, oo nabadda
u adkeeyaan».
Waxaa i soo gaartay in dhanbaalsidehaagii ay xumeeyayn Jaamac Siyaad
(Dhulbahante), taana dawladdaa ku ciqaabi doonta. Laakiin, waxaan jacelahay
inaan ku xusuusiyo ragga ku kacay waxaa inay yahiin kuwaad dabka iyo geela
siisay markay kuu yimaadayn. Sidaa daraadeeda, adiga afay kugula hadlaan,
dawladdana af kale oo ka duwan.
Sidaa iyo salaam
H. E. S. Coedeaux
W. laga soo qaaday: Taariikhdii Daraawiishta iyo Sayid
Maxamad Cabdulle Xasan (1895 – 1921) ee Aw Jaamac Cumar Ciise
W. soo saaray: Akademiyaha Dhaqanka ee Wasaaradda
Hidaha iyo Tacliinta Sare; Muqdisho – 1976.
