lunes, 23 de abril de 2012

Aragti guud la'a jab waaye!

Qalcadahii Taleex oo duqeeyn lagu hayo!

Abaarahii 1917kii horaantiisii Sayidku waraaq buu u diray madaxdii dadka arlada Nugaal waqooyi ka xigta, gaar ahaan dhulka Ceerigaabo iyo inta raacsan dagan. Ma jacelayn raallina kama ahayn in xumaani dhaxmarto dadka halkaa dagan, dagmooyinka halkaa dajisanna wax dhibaadto ah loo geeysto, maxaa wacay wuxuu doonayay inuu dadkaa Daraawiish ka dhigo, kalsooni waynna waa ku qabay. Waxaynu oran karnaa taa guul buu ka gaaray. Waraaqdii oo asalkeedu af Carabi ahaa, oo Ingiriiska laga soo tarjamay waa tan:

Mahad Ilaah baa iska leh, naxariis iyo nabadgalyona Nabiga korkiisa ha ahaadto. Fariintan waxaa soo diray miskiinkii Ilaahay, Maxamad Cabdulle Xasan, oo u diraya qabiilka reer Xaamid Cismaan (Isxaaq) dhamaantooda, siiba Haaruun Axmad, Yuusuf Diiriye, Maxamad Axmad, Maxamad Maxamuud, Maxamuud Faarax, Ismaaciil Guuleed, Cabdi Jaamac, Saalax Cali iyo walaalkiisa Faarax, Caraale Warsame, Food Axmad iyo idil raggoodii waxagaradka ah.
Ujeedada waraaqdani waa labo arimood: Midda hore waa salaan, Ilaahay naxariistiisa, barakadiisa iyo nabadgalyadiisa korkiina ha ahaadto. Tan kale waxaan ogahay in dhan walba la idinka dulmiyay; waxaan taa ula jeedaa dhanka Warsangali, Dhulbahante, Gaalada, doxoreyaasha iyo Daraawiishtaba. Ilaahay haydinla jiro, samir wacan haydin siiyo, jannadana hoygiina ha ka dhigo.
Waxaan kaloo idin ogeeynsiinayaa inayan danbi idinku ahayn la dagaalanka gaalada iyo doxoreyaasha, ee uu yahay waajib qof kastoo muslin ah dusha ka saaran. Muslin baad tahiin, iyana waa gaalo; markaa, ma fiicno inaad ka waabadtaan. Tan ku saabsan Daraawiishta, idinku dhib ma geeysan, ha yeeshee, Daraawiishtoo dhan ayaa eeddaas iska leh, siday u dhacayn, una dilayn walaalahooda; qof kastaana xumaantuu falay, ifka ama aakhiro ayuu abaalkeeda heli doonaa. Ilaahay wuxuu yiri, «Haddii qof muslin ah qof ulakac u dilo, ciqaabtiisu waa cadaabtoo lagu waariyo, iyadooy sugayaan nacaladda iyo carada wayn ee Ilaahay».
Ha yeeshee waxaan idin ogeeysiinayaa, kuwaan jacelaayaw, inaan ka calool xumahay cid kastoo idin qulquladeeysa, taasina waa iga runoo wallaahi ah!. Ilaaha wayni ma jacelo kuwa idin qulquladeeya, aniguna waxaan waligay wacdigayga ku sheegaa in Ilaah baaba’in doono kuwa walaalahooda, reer Xaamid, dulmiya. Eebe wayne waxaan ka baryayaa inuu baaba’iyo kuwa idin dhacay, taasina waa wax la ogyahay.
Waxaan kaloo idin ogeeysiinayaa inaan ahay Xaajji iyo nin wali dagaalamaya oon ku doonayn darajo iyo waynaan adduunyadaan ah. Maahi Dhulbahante, oo Warsangali maahi, Majeertaynna maahi, Ogaadaynna maahi. Maan ahi beenaale, waxaan ahay Darwiish ka sugaya Ilaahay naxariis, aqbal, danbidhaaf iyo hanuun. Waxaan rabaa, idankii Ilaahay, in adduunkoo dhan ay muslimiintu ku guuleeystaan, hase ahaadtee, waxaan ahay nin miskiin ah, mana haysto, in yar mooyee, rag daacad ah. Labo, sadex qof mooyee, inta hartay ee i wahalisaa waa dad dulmifaleyaal ah!. Ilaahay haynaga jiro dulmiga, xaasidnimada, colaadda, khiyaanada iyo dadka ku dhaqma.
Walaalayaal, aminku waa aminkii samirka, waa aminkii dulmiga, waa aminay musuqmaasuqa iyo sinadu faafayn, waa aminay gaaladii muslinkii jabiyayn, waa amin walaalkaa ku sirayo, waa amin saaxiibkaa ku gawracayo, waa amin jaalkaa ku dhacayo, waa aminay culimadii u adeegayso kufriga. Waa aakhirul samaan. Rabbi hayna hago! Rabbi hayna hago! Rabbi hayna hago! Ilaahay, aakhirka, hayna baraariyo! Ilaahay aakhirka haynagu baraariyo jidkii Nabigii iyo intii raacday!.
Haa, walaalayaal, samir yeesha, shaydaanka iyo saaxiibodiisana yaanay idin duufsan! Ha ka qoomameeynina wixii idinka lumay, maxaa yeelay Ilaahay baa kulli idiinku soo magdhabaya ifka iyo aakhiroba. Waxaan kaloo idinka baryayaa inay laabahaynu wada jiraan ooynu isgarabsano, tan u horeeysana waa inaynu is-arag yeelanaa.
Runtii waan ka qoomameeyay la-saaxiibkii doxoreyaasha iyo Dhulbahante, haddeerna waxaan hubaa haddaan kaligay la dagaalamo gaalada, saacad qur ah waan ku jabin lehaa; haddii idinka iyo aniga aan la wada dagaalano waan wada jabin lehayn, haddaan la dagaalamo kuwa kale, siiba Dhulbahante, waan ka adkaan lehaa. Dhibaadtadu waa kuwaas, maxaa yeelay garashadoodu ma cado, qalbigooduna uma jeedo xagga Ilaahooda, marka laga reebo rag yar.
Ilaahay baa Qur’aankiisa ku yiri, «Adoomahayga in yar baa ii mahad naqa». Tan waa fariintaydii, waxaan idiin sheegayaa qofkii idin dhacayba inuu ku silcay kuhaanka habaarkayga, ooy qaarkoodaba dhintayn, qaar kale gaaloobay, qaar kalena taag iyo tabarba gabayn.
Walaalkiina
Maxamad Cabdulle Xasan


W. laga soo qaaday: Taariikhdii Daraawiishta iyo Sayid Maxamad Cabdulle Xasan (1895 – 1921) ee Aw Jaamac Cumar Ciise
W. soo saaray: Akademiyaha Dhaqanka ee Wasaaradda Hidaha iyo Tacliinta Sare; Muqdisho – 1976.
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...