lunes, 9 de abril de 2012

Gumeeyste ciqaabe waaye (1)!

Laas Qoray, Sanaag, Soomaaliya


Bishii Nof. 1908, warqad laga diray Barbaro oo loo diray wakiilka Dawladda Boqartooyada Talyaaninga Cadan u fadhiyay, waxaa si cadaan ah loogu sheegay in siyaasaddii Darwiishta ka xoog roonaadtay siyaasaddii Ingiriiska; dagmooyin badan, oo markii hore Ingiriiska xiriir la lehaa, ayaa ka go’ay. Iyadoo Dawladda Boqartooyadu ku dadaalaysay inay wadaadka heshiis ku soo dabaalaan, baa taasi waxay ku naqodtay dhabarjab iyo xagaldaac. Warqaddii waa tan: 

Ku: Wakiilka Boqarka Talyaaniga, Cadan.

Mudane,

Waxaa sharaf ii ah inaan kuu soo gudbiyo nuqul ee warqaddii aan u diray wadaadka Sayid Maxamad Cabdulle. Iyadoo ugu wacan waanwaanta hadda dhaxtaala Daraawiishta iyo Warsangali, baa wuxuu Cabdalle Shaxiri ii sheegay inay dhacdo in wadaadku u qaadto talaabooyinkii ciqaabta, ee lagama maarmaanka ahaa, ee dhawaan Warsangaliga loo geeystay in isaga loola dan lehaa. Taas aawadeeda, waxaan dan mooday inaan ka faa’ideeysto dib u laabashada soo foodsaaran ee ergadii wadaadka si aan durbadiiba warqadda hore aan u soo xusay ugu diro, daahid la’aan. Ha yeeshee, daraadda ee sida dagdagga ah ee Cabdalle Shaxiri loogaga yeeray Cadan, ergadii lama dirin, daraaddaasna warqaddaydii waxay kula maqan tahay Cabdalle Shaxiri Cadan. Anigoo arimahaas eegaya, waan ku mahadqabi lehaa haddii aad wadaadka ugu gudbiso warqadda fursadda ugu horeeysa ee aad hesho.
Sida laga ogaaday Xogwaramadii Basaaska ee soo baxay bilihii na soo dhaafay, wuxuu wadaadku u halgamayay inuu Warsangaliga dhinaciisa u leexsado, taasna inteeda badan guul buu ka gaaray. Dad badan oo Warsangali ah ayaa xaruntiisa ku biiray, dhinaca kalena Daraawiish hubeeysan ayaa shalmadda dhigay furdada wayn ee Laas Qoray Warsangaligu ku leeyahay, halkaas oo si dhab ay uga taliyaan, iyagoo uu madax u yahay Ibraahim Xasan oo lagu naanaysayo Ibraahim-Buqul kana mid ah naa’ibada wadaadka.
Shaki wayni kuma jiro cadaawadda ay iminka Warsangaligu muujinayaan in ninkaasi iyo Daraawiishta hubeeysan fadhida Laas Qoray ay ku abuurayn. Inkastoo aan la diidanayn inay Daraawiishtu si nabadgalyo leh uga ganacsadto Laas Qoray ama furdo kale oo ku taal Mustacmarada Ingiriiska, haddana shaki la’aan waad inaad igula raacdaa furdadaas oo la qabsado ama hab kale oo lagu farogaliyo qabaa’ilka dawladda Ingiriiska heshiiska ka saxiixadtay, inuu ka soo horjeedo qodabadii heshiiskii Ilig. Lama ogo ilaa iyo intuu Ibraahim Xasan iyo Darwiishtiisa hubeeysan ay ku waxqabtaan amarka ama ogaalka Wadaadka, si laysaga ilaaliyo qalalaase mustaqbalka, waxaan ku kalsoonahay inaad ka fikiri doontid sida loogu baahan yahay inaad arintaas iyada ah wadaadka ugaga ergeeyso fursadda ugu horeeysa.

Ka: Adeegahaagii daacadda ahaa
(saxiixa) H. E. S. Cordeaux
Xafiiska Waaliga, Barbaro.
 
W. laga soo qaaday: Taariikhdii Daraawiishta iyo Sayid Maxamad Cabdulle Xasan (1895 – 1921) ee Aw Jaamac Cumar Ciise
W. soo saaray: Akademiyaha Dhaqanka ee Wasaaradda Hidaha iyo Tacliinta Sare; Muqdisho – 1976.
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...